17-Ağustos-1999 Marmara depremi yer hareketinin simülasyonu

17-Ağustos-1999 Marmara depremi yer hareketinin simülasyonunundan çıkarılan en önemli sonuç, yatayda büyük ve ani yerdeğiştirmeler olurken düşeyde de ani aşağı ve yukarı doğru oldukça büyük hareketler oluşuyor. Yapıların depreme dayanıklı tasarımında kullanılan afet/deprem şartnamelerinin öngörmediği düşey deprem hareketi bu depremde çok etkilidir. İleride detaylıca anlatılacağı gibi, yapı tasarımında depremin yatay hareketleri göz önüne alınır; gerçekte birçok depremde de önemli deprem-zemin hareketi yatayda oluşan yerdeğiştirmeler/salınımlardır. Marmara depremi gösterdi ki düşey deprem hareketi, aslında şiddet olarak çok ta büyük olmayan bir depremde büyük hasarlar ve can kayıplarına yol açabiliyor.

Yarımca istasyonunun üzerinde bulunduğu zeminin deprem esnasındaki maksimum ivmesi 320 cm/s2 civarında. İvme/zaman grafiğinden depremin en şiddetli anlarının 5-15 saniyeler arasında olduğu, ayrıca 40. Saniyede yine 5-6 saniyelik bir 2. Şiddetli hareketin yaşandığı görülüyor. Mercalli Şiddet Cetveline bakarak Yarımca'da zemin ivme değeri olarak VIII şiddetinde bir deprem yaşanmıştır denebilir.

Yukarıdaki haritada ivme değerleri yerçekim ivmesinin yüzdesi olarak verilmiş. En büyük değer Adapazarı merkezinde ölçülmüş: 41% veya 0.41g. Yine Mercalli cetveline ivme değeri olarak bakıldığında Adapazarı'nda IX şiddetinde bir deprem yaşanmış denebilir. Ancak yukarıda da belirtildiği gibi yapıların kalitesizliği ve zayıf zemin sebebiyle Adapazarı'ndaki deprem şiddeti yer yer X ve XI seviyesine çıkmış; Yalova ve Avcılar gibi VIII şiddetinde yaşanması ve can kaybı olmaması gereken yerlerde de IX~X şiddetinde yaşanmasına ve büyük can kayıplarına neden olmuştur.
Bu haritada ivmelerin daha yüksek olduğu bölgelere bakıldığında buraların zayıf zeminli bölgeler olduğu da dikkati çekiyor. Zayıf zemin, yeraltı su seviyesinin yüksek olduğu, yumuşak, gevşek kumlu tabakalar; kil, çakıl, siltten oluşan ve kaya üzerine oturmayan zeminlerdir. Zayıf zeminlerde ivme şiddeti büyür. Deprem merkezinden çok uzakta bulunan Avcılar'da ivme değerinin büyük olması buradaki zeminin çok zayıf olmasından ötürüdür. İstanbul'un zemini sağlam olan büyük bölümü depremi VI~VII şiddetinde hissetmiştir.